راهکارهایی برای پیشگیری از تنبلی چشم

سمیرا شاهیان| شهرآرانیوز؛ صدای آقای دکتر که داشت به مادر یک کودک سه‌چهار ساله توضیح می‌داد به گوش می‌رسید؛ «ببینید خانم مغز ما انسان‌ها بهترین و واضح‌ترین تصویرِ دریافتی از چشم‌ها را انتخاب می‌کند. وقتی یک چشم دچار مشکل بینایی باشد و چشم دیگر سالم، مغز فقط تصویر چشم سالم را پردازش می‌کند و دیگر کار به تصویر دریافتی چشمی که بیمار است، ندارد. به این ترتیب چشمی که تصاویرش برای مغز بدون استفاده است به‌مرور دیدش ضعیف و ضعیف‌تر می‌شود که به اصطلاح به آن تنبلی چشم می‌گویند. حالا اگر این تنبلی را درمان نکنید، دید چشم آن‌قدر کم می‌شود که زمینه کوری در فرد به وجود می‌آید...». من و همه کسانی که در سالن انتظار مطب نشسته بودیم، با سکوت صحبت‌های دکتر را پیگیری می‌کردیم. شاید این توضیحات آقای دکتر، ساده‌ترین حرف‌هایی بود که می‌شد با آن موضوع تنبلی چشم را شناخت و جدی اش گرفت. گرچه چشم تنبل یا آمبلیوپ، ظاهری طبیعی با توانایی بینایی دارد، ولی همین‌طور که این متخصص چشم به بیمار و مادرش توضیح داد، بهتر است بدانیم مغز این چشم را خاموش می‌بیند و فقط چشم بهتر را برای دیدن انتخاب می‌کند. تنبلی چشم موضوعی است که ما در مطلب پیش‌رو بیشتر به آن پرداخته‌ایم.

۳ درصد
حدود ۳‌درصد از افراد جامعه گرفتار تنبلی چشم هستند.

۶۵۰ پایگاه
سال گذشته برای اجرای طرح غربالگری تنبلی چشم، ۶۵۰ پایگاه در خراسان رضوی برپا شد که یک‌سوم این شمار در روستا‌ها مستقر بودند.

۴۵۰.۰۰۰ کودک
بیش از ۴۵۰ هزار کودک سه تا شش سال در سال گذشته در طرح آمبلیوپی غربالگری شدند.

۵.۰۰۰.۰۰۰ کودک
در استان خراسان رضوی در بیست سال گذشته پنج میلیون کودک، معاینه تنبلی چشم و اختلالات بینایی شدند که از این تعداد بیش از هزار نفرشان از معلولیت بینایی نجات یافتند.

آغاز تنبلی از نوزادی
تنبلی چشم یا آمبلیوپی نوعی اختلال بینایی است که دید یک چشم و گاهی دو چشم را کم می‌کند و معمولا از دوران نوزادی یا اوایل کودکی شروع می‌شود.

۳ بار در سال
ضروری است چشم همه کودکان بین چهار تا شش سال، دست‌کم سه‌بار در سال غربال شود.

۲ از ۱۰۰
عارضه تنبلی چشم شایع‌ترین مشکل بینایی در کودکان است که اگر درمان نشود می‌تواند بینایی را برای همیشه مختل کند. معمولا این بیماری از هر ۱۰۰ کودک دو تا سه کودک را مبتلا می‌کند.

بدون نشانه
به‌باور بسیاری از کارشناسان، تنبلی چشم یک بیماری وراثتی بوده، ظاهر چشم تنبل در بیشتر مبتلایان، طبیعی است و هیچ نشانه‌ای از بیماری ندارد.

علائم هشداردهنده

• جمع کردن چشم‌ها برای دید بهتر
• دوبینی چشم
• ناهمسو بودن چشم‌ها
• تند پلک‌زدن
• سرگردانی چشم‌ها به داخل یا بیرون
• برخورد یک طرف بدن با اشیا
• بیش از اندازه پلک‌زدن
• چرخش غیرطبیعی چشم
• لوچی‌های کوتاه مدت
• تاربینی
• کج کردن سر برای بهتر دیدن

بدون نشانه

مهم‌ترین مسئله در درمان تنبلی چشم، تشخیص بموقع است و چنانچه این اختلال در دوران کودکی تشخیص داده شود به‌راحتی درمان می‌شود. از این‌رو توصیه می‌شود خانواده‌ها درمان را پیش از شش سالگی جدی بگیرند تا دشوار و گاهی بی‌نتیجه نشود.

در ادامه حتما بخوانید بی توجهی برخی والدین به غربالگری نوزادان

علت‌های تنبلی چشم

• ژنتیک یا وجود سابقه تنبلی چشم در خانواده
• تولد زودرس
• آسیب ناشی از تروما به یکی از چشم‌ها
• افتادگی پلک یکی از چشم‌ها
• کمبود ویتامین A
• جراحی چشم
• آب سیاه یا آب مروارید
• زخم قرنیه
• سطح دید متفاوت در دو چشم
• اختلال بینایی مانند نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم

درمان تنبلی چشم

• تمرین‌های بینایی
• عینک و لنز‌های تماسی
• چسب چشمی
• قطره‌های چشمی
• جراحی در صورت نیاز

اولویت نخست

برای درمان تنبلی چشم اولویت نخست استفاده از عینک و بستن چشم ضعیف‌تر است. همچنین استفاده از قطره چشمی هم بسیار مؤثر است.

گام آخر

آخرین گام برای درمان تنبلی چشم عمل جراحی است، ولی پیش از آن استفاده از محافظ چشم و فیلتر‌های نیمه شفاف برای تحریک کارکرد چشم‌ها هم اهمیت دارد.

پیگیرانه و به‌مرور

درمان مشکلات بصری در کودکان مانند تنبلی چشم به مرور زمان و با پیگیری منظم و تعامل با یک پزشک چشم انجام می‌شود. همچنین داشتن زندگی سالم و تغذیه مناسب نیز می‌تواند به بهبود و حفظ سلامت چشم کودک کمک کند.